Είναι γνωστό πως τα καλλυντικά ήταν πάντα σύμμαχος της γυναικείας ομορφιάς, σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου και σε κάθε ιστορική στιγμή. Η αναζήτηση της ομορφιάς είναι, άλλωστε, εγγενής στην ανθρώπινη φύση, παρόλο που τα πρότυπά της ενδέχεται να διαφέρουν ανάλογα με τον χρόνο και τον πολιτισμό. Δεν αποτελεί, λοιπόν, έκπληξη το γεγονός πως τα προϊόντα περιποίησης έχουν την δική τους ιστορία, ακολουθώντας μια διαδρομή εξέλιξης που ξεκινάει από το απώτερο παρελθόν και συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας.
Στην αρχαιότητα, το μακιγιάζ είχε πολλές και διαφορετικές χρήσεις. Χρησιμοποιούνταν σε ιερατικές τελετουργίες, ήταν σύμμαχος της ανθρώπινης φιλαρέσκειας, τόνιζε τον διαχωρισμό των κοινωνικών τάξεων, αλλά είχε και πρακτική χρήση για προστασία από εξωτερικούς παράγοντες, όπως τα έντομα και τα μικρόβια. Σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιούσαν φυσικές βαφές για να σχεδιάσουν εικόνες επάνω στο ανθρώπινο σώμα που θεωρούνταν πως λειτουργούν ως αποτροπαϊκά φυλακτά ή ξόρκια για να διώξουν την κακοτυχία. Υπήρχαν βαφές ακόμα και για τα μαλλιά, όπως ανακαλύφθηκε από την εξέταση τριχών που βρέθηκαν σε τάφους. Σήμερα, πολλές χρήσεις είναι ξεπερασμένες, άλλες περισσότερο εξελιγμένες, αλλά σε κάθε περίπτωση τα προϊόντα ομορφιάς δεν παύουν να αποτελούν σημαντικό μέρος της ζωής ανδρών και γυναικών.
Στις μέρες μας, η Κορέα αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες
αγορές καλλυντικών στον κόσμο. Οι περισσότεροι από εμάς χρησιμοποιούμε και
λατρεύουμε τα κορεάτικα προϊόντα και γι’ αυτό το παρόν άρθρο εστιάζει σε αυτά
και ακολουθεί την εξέλιξή τους μέσα από την ιστορία.
Η χρήση καλλυντικών
στην Κορέα κατά την αρχαιότητα
Σύμφωνα με τα καταγεγραμμένα αρχεία, η χρήση καλλυντικών ξεκίνησε
στα Τρία Βασίλεια και κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια της Δυναστείας Τζοσεόν. Οι Κορεάτες
παραδοσιακά θεωρούσαν ότι η εσωτερική πλευρά τους επηρεάζονταν και από την
εμφάνιση, επομένως ήταν σημαντικό να φροντίζουν και να περιποιούνται τον εαυτό
τους τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Σε αυτό το πλαίσιο, το μακιγιάζ
θεωρούνταν περισσότερο ένα εργαλείο εσωτερικής και εξωτερικής περιποίησης, παρά
ένα μέσο τονισμού της εξωτερικής ομορφιάς μόνο.
Προϊόντα ομορφιάς στα
Τρία Βασίλεια της Κορέας και στην Δυναστεία Γκόριο
Η
επεξεργασία πρώτων υλών για την δημιουργία καλλυντικών ξεκίνησε στα Τρία
Βασίλεια, Γκόγκουριο, Μπέκτζε και Σίλα. Για το βασίλειο του Γκόγκουριο (37π.Χ. – 668μ.Χ.) αντλούμε
πληροφορίες σχετικά με τον καλλωπισμό από τοιχογραφίες τάφων, που απεικονίζουν
σκηνές από την καθημερινή ζωή. Για παράδειγμα, οι τοιχογραφίες από τον θολωτό
τάφο Susan-ri και τον τάφο Ssangyoungchong, στις οποίες παρατηρούμε γυναίκες με
στρογγυλό πρόσωπο, μακιγιάζ, λεπτά φρύδια και όμορφα περίτεχνα χτενίσματα.
Έμφαση δίνεται στα καλοσχεδιασμένα φρύδια και το ρουζ που τονίζει τα μάγουλα. Ο
καλλωπισμός δεν ήταν προνόμιο των πλουσίων, καθώς βλέπουμε και τις υπηρέτριες να
απεικονίζονται περιποιημένες και βαμμένες. Για το βασίλειο του Μπέκτζε (18π.Χ.
– 660μ.Χ.) δεν υπάρχουν συγκεκριμένες καταγραφές για την μόδα στον καλλωπισμό. Γνωρίζουμε
μόνο πως η τάση ήταν το ελαφρύ μακιγιάζ. Εντούτοις, σύμφωνα με την ιαπωνική
βιβλιογραφία, φαίνεται πως οι Ιάπωνες έμαθαν την κατασκευή καλλυντικών και τις τεχνικές
μακιγιάζ από το Μπέκτζε, κάτι που
Με το πέρασμα στην Δυναστεία Γκόριο (918–1392) η τέχνη
παρασκευής καλλυντικών είχε ήδη φτάσει σε εξαιρετικό επίπεδο. Η χρήση του
μακιγιάζ και των προϊόντων ομορφιάς άνθισε και ήταν ευρέως διαδεδομένη, όπως
αποδεικνύεται από το γεγονός πως αυτή την περίοδο κατασκευάστηκαν περισσότεροι και
πιο περίτεχνοι χάλκινοι καθρέφτες από την εποχή των Τριών Βασιλείων ή ακόμα και
από την Δυναστεία Τζοσεόν. Τα καλλυντικά κατασκευάζονταν από εκχυλίσματα φυτών,
όπως μίσχοι κολοκύθας. Έφτιαχναν προϊόντα απολέπισης, έλαια καθαρισμού από
υλικά όπως η ροβίτσα που περιέχει σαπωνίνη, λοσιόν, κρέμες για ενυδάτωση, καθώς
και πούδρες με χρώμα για το πρόσωπο και μελάνι για τον τονισμό των φρυδιών. Το
καστορέλαιο και το έλαιο καμέλιας χρησιμοποιούνταν ως λάδι μαλλιών. Για
ενυδάτωση και λαμπερή επιδερμίδα, χρησιμοποιούσαν καρδαμέλαιο. Έλαια βερίκοκου
και ροδάκινου χρησιμοποιούνταν για την αφαίρεση φακίδων, αποχρωματισμών και
κηλίδων γήρανσης από την επιδερμίδα. Μια κρέμα περιποίησης φτιάχνονταν από
αλεσμένο ρύζι και κεχρί αναμεμειγμένο με νερό ή λάδι. Τα χείλη και τα μάγουλα
τονίζονταν με ρουζ από εκχύλισμα κρόκου. Το μακιγιάζ ήταν γενικά απαλό, με
έμφαση στην λιτότητα.
Τα πρότυπα της
ομορφιάς στην Δυναστεία Τζοσεόν
Κατά την Δυναστεία Τζοσεόν (1392- 1897) η άρχουσα τάξη συνέχισε
να δίνει έμφαση στην λιτότητα, κυρίως λόγω των Κομφουκιανικών ηθικών αρχών που
επικρατούσαν. Οι γυναίκες έδιναν περισσότερη σημασία στην εσωτερική ομορφιά
παρά στην εξωτερική, επομένως δόθηκε περισσότερη έμφαση στην περιποίηση της
επιδερμίδας παρά στο έντονο μακιγιάζ. Ο καλλωπισμός γίνονταν κυρίως κατά τις εξόδους, τις σημαντικές συναντήσεις
και τις τελετουργίες, ενώ μόνο οι κισαένγκ (αντίστοιχη με την αρχαιοελληνική
εταίρα), οι κυρίες της αυλής και οι μουσικοί φορούσαν βαρύ μακιγιάζ. Παράλληλα,
η παραγωγή και η πώληση καλλυντικών διαφοροποιήθηκε δείχνοντας σημάδια
εκβιομηχάνισης, ενώ για καλύτερα εμφανισιακά αποτελέσματα και μεγαλύτερη
διάρκεια εφαρμογής των προϊόντων, μαζί με τις φυτικές πρώτες ύλες αρχίζουν να
χρησιμοποιούνται και επικίνδυνα τοξικά υλικά. Για την εξέλιξη των καλλυντικών
στην συγκεκριμένη εποχή, έχουμε ίσως, τις περισσότερες πληροφορίες, κυρίως λόγω
της ύπαρξης πολλών και διαφορετικών πηγών, όπως ευρήματα ανασκαφών και
ανακάλυψη εγχειριδίων, γραμμένα από γυναίκες και άνδρες, που έδιναν συμβουλές
στις γυναίκες για τον καλλωπισμό τους ή απλά περιέγραφαν τις συνήθειες των
ανθρώπων της εποχής. Τα αρχεία Jangseogak, για παράδειγμα, περιέχουν περίπου
950 έγγραφα που μας δίνουν μια ιδέα για την βασιλική αυλή της Δυναστείας Τζοσεόν, τις συνήθειες, τα έθιμα, αλλά και
τις μεθόδους περιποίησης του δέρματος, τόσο για τους άνδρες όσο και για τις
γυναίκες.
Το φυσικό μακιγιάζ και ο ήρεμος χαρακτήρας ήταν το ιδανικό
χαρακτηριστικό της γυναίκας. Τα τρία βασικά κριτήρια για τη γυναικεία ομορφιά
ήταν το sambaek (τρία λευκά), το samheuk (τρία μαύρα) και το samhong (τρία
κόκκινα). Στα τρία λευκά περιλαμβάνονταν η λευκότητα του δέρματος, των δοντιών
και το λευκό του ματιού. Στα τρία μαύρα, οι κόρες των ματιών, τα φρύδια και τα
μαλλιά. Τέλος, στα τρία κόκκινα ανήκαν τα μάγουλα, τα χείλη και τα νύχια. Αυτά
τα στοιχεία φρόντιζαν, κυρίως, να τονίσουν οι γυναίκες. Έβαφαν με κόκκινο χρώμα
τα μάγουλα και τα χείλη τους και είχαν εξιδανικεύσει το αψεγάδιαστο δέρμα. Σύμφωνα
με το Gyuhap Chongseo,
το εγχειρίδιο που έγραψε η Yi Bingheogak
το 1809, στο οποίο έδινε συμβουλές στις γυναίκες για τα οικιακά τους καθήκοντα,
τα φρύδια ήταν το βασικό χαρακτηριστικό του γυναικείου προσώπου. Το βιβλίο
περιγράφει τα δέκα πιο δημοφιλή σχήματα φρυδιών, με πρώτα το σχήμα της
ημισελήνου και των φύλλων της ιτιάς. Η φυτική τέφρα ήταν η βασική πρώτη ύλη που
χρησιμοποιήθηκε για το μελάνι, με το οποίο οι γυναίκες έδιναν στα
φρύδια τους τα διάφορα σχήματα. Τα κύρια χρώματα ήταν το μαύρο, το μπλε και το σκούρο
καφέ. Κατά την περίοδο των εορτών, τα φρύδια ήταν στρογγυλεμένα και βαμμένα,
ενώ και τα χείλη ήταν απαλά βαμμένα με σκόνη ροδάκινου. Ένα άλλο εγχειρίδιο της
εποχής, το Yeoyonggukjeon,
αναφέρει 18 είδη καλλυντικών και αξεσουάρ μακιγιάζ, ενώ μας πληροφορεί ότι υπήρχαν
πολλοί γυρολόγοι πωλητές που εμπορεύονταν προϊόντα ομορφιάς. Περιγράφοντας τις
συνήθειες των γυναικών της εποχής, ο συγγραφέας παρατηρεί πως οι γυναίκες
«περιποιούνται το δέρμα τους όπως ο βασιλιάς κυβερνάει την χώρα».
Κατά την ανακάλυψη του τάφου της πριγκίπισσας Hwahyeop (1733 – 1752) οι αρχαιολόγοι εντόπισαν αρκετά υπολείμματα στα βάζα των καλλυντικών, γεγονός που έδωσε πολλές πληροφορίες για το είδος μακιγιάζ και περιποίησης του δέρματος που χρησιμοποιούσαν, για τα προϊόντα με τα οποία καθάριζαν το πρόσωπό τους, καθώς και για τις πούδρες που χρησιμοποιούνταν ως βάση μακιγιάζ ή ως κραγιόν και ρουζ. Η τελετουργία ομορφιάς είχε αρκετές ομοιότητες με τις σημερινές. Η πριγκίπισσα καθάριζε το πρόσωπό της με ένα ειδικό μίγμα νερού για λάμψη και φρεσκάδα και μετά άπλωνε ένα προϊόν προστασίας και ενυδάτωσης φτιαγμένο από υλικά όπως κερί μέλισσας, λάδι καμέλιας και φύκια. Στην συνέχεια, βάφονταν με λευκή πούδρα από μόλυβδο και τάλκη. Τόνιζε τα μάγουλα και τα χείλη της με κόκκινη πούδρα φτιαγμένη από κρόκο και κινναβαρίτη. Το πιο περίεργο εύρημα ήταν ένα δοχείο που περιείχε συνθλιμμένα μυρμήγκια σε διάλυμα οξέος. Πιθανολογείται πως το μείγμα λειτουργούσε ως μέσο θεραπείας των δερματικών παθήσεων που προκαλούσαν τα τοξικά καλλυντικά.
Το πιο συνηθισμένο καθαριστικό προσώπου φτιάχνονταν από
αλεσμένα φασόλια, με επικρατέστερες επιλογές την ροβίτσα, τα φασόλια αζούκι και την σόγια, αλεσμένα σε μυλόπετρα και κοσκινισμένα σε ψιλή σήτα. Η χρήση του σε βρεγμένο
πρόσωπο αφαιρούσε το νεκρό δέρμα και έδινε απαλότητα και λάμψη. Όμως, η άσχημη
και έντονη μυρωδιά του ήταν αποτρεπτική. Το πρόβλημα λύθηκε με τη δημιουργία
ενός αρωματισμένου σαπουνιού, το οποίο αποτέλεσε ένα πολυτελές προϊόν για τις
γυναίκες της αυλής. Ήταν η εποχή που άρχισαν να προσθέτουν αρώματα στα
εκχυλίσματα από σιτηρά και φυτά, για να αποφύγουν την άσχημη μυρωδιά. Με την
προσθήκη υλικών, όπως τα αποξηραμένα μπουμπούκια γαρίφαλου, έδιναν μια πιο
όμορφη και θελκτική μυρωδιά. Η περιποίηση δεν ήταν προνόμιο μόνο των υψηλών
τάξεων. Οι χαμηλότερες και μεσαίες τάξεις έβρισκαν πιο οικονομικούς και – κατά
ειρωνεία της τύχης – λιγότερο τοξικούς τρόπους περιποίησης. Η πιο δημοφιλής
επιλογή ήταν οι κόκκοι δημητριακών όπως το ρύζι και το πίτυρο σίτου, τα οποία
τύλιγαν σε μουσελίνα ή ύφασμα και το έτριβαν στο δέρμα. Το γαλακτώδες νερό λειτουργούσε
επίσης ως καθαριστικό. Για τα προϊόντα ενυδάτωσης τα υλικά που προτιμούσαν ήταν
η νεροκολοκύθα, από την οποία συνέλεγαν τον χυμό, καθώς και το μέλι. Η προσθήκη
εκχυλίσματος από φύλλα μέντας, είχε ένα πολύ δροσερό αποτέλεσμα κατά την
εφαρμογή της κρέμας, ενώ για το ξηρό δέρμα μια από τις θεραπείες ήταν η
προσθήκη αυγών σε οινόπνευμα, δημιουργώντας ένα μείγμα που κατόπιν σφράγιζαν
αεροστεγώς για ένα μήνα.
Ένα ακόμα βασικό στοιχείο ομορφιάς ήταν τα μακριά και πλούσια
μαλλιά, με μεταξένια υφή και κατάμαυρο χρώμα, επομένως εξίσου σημαντική με την φροντίδα
του δέρματος, ήταν η φροντίδα και ο καθαρισμός των μαλλιών. Για την λάμψη – και
για την προσθήκη μιας ιδιαίτερης μυρωδιάς – χρησιμοποιούσαν σησαμέλαιο, ενώ το
χτένισμα γίνονταν με δύο ειδών χτένες: μία με φαρδιά δόντια για να ξεμπλέκει τα
μαλλιά και μία με λεπτά δόντια που βοηθούσε στην δημιουργία του κατάλληλου
χτενίσματος. Στο τέλος, οι γυναίκες έπλεκαν σφιχτά τα μαλλιά τους, φροντίζοντας
να μην πετάει καμία τούφα.
Τα κορεάτικα
καλλυντικά στην εποχή μας
Σήμερα, η παραγωγή καλλυντικών αποτελεί μια σημαντική
βιομηχανία της Κορέας, όμως αυτό δεν έγινε εύκολα. Στα τέλη του 19ου αιώνα,
μετά τη Συνθήκη της Γκάγχουαντο το 1876, νέα στυλ και προϊόντα μακιγιάζ ήρθαν
στη μόδα μετά από την έλευση του δυτικού πολιτισμού, δίνοντας ώθηση στην
κορεατική κουλτούρα καλλυντικών και επιτρέποντας τη μαζική παραγωγή και
κατανάλωση. Η "Bakgabun",
που σημαίνει Πούδρα του Παρκ, ήταν το πρώτο προϊόν μαζικής παραγωγής
καλλυντικών στην Κορέα. Ήταν η πρώτη πούδρα προσώπου και η μεγαλύτερη σε
πωλήσεις από το 1916 έως το 1930. Ωστόσο, λόγω της περιεκτικότητάς της σε
μόλυβδο, οι πωλήσεις μειώθηκαν δραματικά, ενώ πολλά παρόμοια προϊόντα άρχισαν σύντομα
να κυκλοφορούν. Καθώς η Κορέα έγινε ιαπωνική αποικία το 1910, τα ιαπωνικά
καλλυντικά κυριάρχησαν και τα κορεατικά δεν κατάφεραν να αναπτυχθούν.
Η κορεατική βιομηχανία καλλυντικών αναβίωσε ξανά μετά την απελευθέρωση από την
αποικιοκρατία της Ιαπωνίας, αλλά ο πόλεμος της Κορέας που ξεκίνησε το 1950 αναστάτωσε
περαιτέρω την οικονομία, καταστρέφοντας για άλλη μια φορά τις ελπίδες επέκτασης
της βιομηχανίας. Τελικά, το 1961, η κορεατική βιομηχανία καλλυντικών άρχισε να
ευημερεί μετά την ψήφιση νόμου που απαγόρευε τις πωλήσεις προϊόντων άλλων χωρών
και συνεχίζει να ανθεί μέχρι τις μέρες μας. Στο τέλος της δεκαετίας του 2010, η
Κορέα απαγόρευσε τα καλλυντικά που δοκιμάζονται σε ζώα.
Οι Κορεάτες εκτιμούν το ομοιόμορφο, λαμπερό δέρμα και τείνουν να ακολουθούν διαφορετική τάση στην περιποίηση, ανάλογα με την εποχή. Χρησιμοποιούν διάφορα είδη ενυδατικών, όπως κρέμα για σύσφιξη των πόρων και λοσιόν για την λάμψη του δέρματος, καθώς και κρέμες που διορθώνουν ή κρύβουν τον αποχρωματισμό. Γενικά, χρησιμοποιούν προϊόντα μακιγιάζ κάθε μέρα, κυρίως επειδή προσφέρουν προστασία από τον ήλιο. Το μεγάλο επίκεντρο της κορεατικής περιποίησης είναι η λάμψη του δέρματος, γι’ αυτό και πολλά κορεατικά καλλυντικά έχουν αντίστοιχες ιδιότητες. Για να επιτύχουν έναν τέλεια ομοιόμορφο τόνο δέρματος, οι γυναίκες στην Κορέα φτάνουν στο σημείο να εκτελούν καθημερινά μια ρουτίνα περιποίησης που περιλαμβάνει από 8 έως 10 βήματα, τα οποία παραδοσιακά περιλαμβάνουν ντεμακιγιάζ, διπλό καθαρισμό, απολέπιση, τονωτική λοσιόν, serum, θεραπείες, μάσκες, κρέμα ματιών, ενυδατική κρέμα και αντηλιακό. Οι άνδρες στην Κορέα, ενδιαφέρονται επίσης για τη φροντίδα του δέρματος. Πολλά καλλυντικά κατασκευάζονται ειδικά για άνδρες και εστιάζουν στην καταπράυνση της επιδερμίδας μετά το καθημερινό ξύρισμα.
Πλέον, λόγω του “Κορεάτικου Κύματος”, αλλά κυρίως λόγω της
εξαιρετικής ποιότητας τους, τα κορεάτικα καλλυντικά έχουν κατακτήσει ολόκληρο
τον κόσμο, ενώ και στην ελληνική αγορά έχουν αποκτήσει μεγάλο αγοραστικό κοινό.
Βιβλιογραφία
https://en.wikipedia.org/wiki/Cosmetics_in_Korea
https://en.wikipedia.org/wiki/Hwarang
https://www.makeupmuseum.org/home/2020/10/princess-hwahyeop-makeup.html
https://www.ajudaily.com/view/20191007141731199
https://www.moonbeartravel.com/ancient-korean-skin-care/
http://koreatimes.co.kr/www/news/culture/2013/01/135_129776.html
https://koreajoongangdaily.joins.com/2017/01/15/koreanHeritage/Ancient-makeup-used-by-royals-to-make-faces-shine-Cosmetics-discovered-in-tombs-give-glimpse-into-history-of-beauty/3028666.html
https://asiasociety.org/korea/history-korean-beauty-part-3-joseon-dynasty
Φωτογραφίες
1. “Πορτρέτο μιας Καλλονής” ανώνυμου, 18ος αιώνας (KOCCA)
https://i0.wp.com/www.moonbeartravel.com/wp-content/uploads/2020/05/20131004000831_0-1.jpg?zoom=2&resize=410%2C885
2. Πρώτες ύλες καλλυντικών – περίοδος βασιλείου του Σίλα
https://cdn.shopify.com/s/files/1/1087/1760/files/raw_large.JPG?v=1493380649
3. Δοχείο καλλυντικών από κεραμική ημιπορσελάνη με εφυάλωμα σελαντόν
της Δυναστείας Γκόριο
By
User:PericlesofAthens - Self-made at the Freer and Sackler Galleries,
Washington D.C., CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4303159
4. Μια συλλογή δοχείων και αξεσουάρ καλλυντικών (δεξιά) ανακαλύφθηκε
σε έναν τάφο του 18ου αιώνα που βρίσκεται στο Namyangju, Gyeonggi. Ο τάφος (αριστερά) ανήκε στην
πριγκίπισσα Hwahyeop
(1733-52) που πέθανε σε ηλικία 20 ετών από ιλαρά. [CULTURAL HERITAGE ADMINISTRATION]
https://koreajoongangdaily.joins.com/jmnet/koreajoongangdaily/_data/photo/2017/01/16152348.jpg
Η Πρεσβεία της Κορέας δεν είναι υπεύθυνη για την
εγκυρότητα του περιεχομένου και οι απόψεις και συστάσεις που διατυπώνονται
αντιπροσωπεύουν τα εμπλεκόμενα άτομα (συντάκτης του κάθε άρθρου) και δεν
αποτελούν άποψη ή σύσταση της Πρεσβείας της Κορέας.
Εξαιρετικό άρθρο! Μπράβο, μπράβο!!!
ΑπάντησηΔιαγραφή