Doljabi: ένα όμορφο έθιμο για τα πρώτα γενέθλια του μωρού

Σε μια σκηνή της γνωστής Κορεάτικης σειράς Crash Landing on You (Προσγείωση στον Έρωτα, ο ελληνικός τίτλος), η πρωταγωνίστρια, Yoon Se-Ri, περιγράφει μια τελετή, στην οποία, ως μωρό, έπρεπε να πιάσει ένα αντικείμενο από όσα βρίσκονταν μπροστά της. Εκείνη, έπιασε το χέρι του πατέρα της, με τις γνωστές συνέπειες για όσους έχουν δει την σειρά (όσοι δεν την είδατε, σπεύσατε, δεν πρόκειται να κάνω spoiler…). Μου έκανε εντύπωση αυτή η σκηνή και θέλησα να μάθω περισσότερα για αυτήν την παραδοσιακή τελετή και την ιστορία της.

Στο παρελθόν, τα ποσοστά θνησιμότητας για τα παιδιά ήταν υψηλά στις περισσότερες χώρες στον κόσμο και πολλά μωρά πέθαιναν πριν από τα πρώτα τους γενέθλια, επομένως αυτή η μέρα θεωρούνταν ένα σημαντικό ορόσημο για την οικογένεια. Απομεινάρι αυτής της περιόδου αποτελεί, άλλωστε, η ευχή που συνηθίζουμε μέχρι σήμερα να δίνουμε στους γονείς: «Να σας ζήσει». Στην Κορέα, η γιορτή για τα πρώτα γενέθλια ενός μωρού ονομάζεται doljanchi και είναι ιδιαιτέρως σημαντική. Κατά την διάρκεια της γιορτής, μοιράζεται φαγητό και εύχονται μακροζωία και τύχη στο παιδί. Ταυτόχρονα, μια μικρή τελετή, το doljabi, προσπαθεί να καθορίσει ποιο θα είναι το μέλλον του παιδιού όταν θα μεγαλώσει.

Σύμφωνα με το έθιμο, βάζουν το παιδί να καθίσει μπροστά από ένα τραπέζι ή επάνω σε ένα στρώμα, στο οποίο έχουν τοποθετήσει φαγητά και διάφορα αντικείμενα (συνήθως 6-8 πράγματα) όπως κλωστές, πινέλα ζωγραφικής, μελάνι ή χρήματα και παροτρύνουν το παιδί να πιάσει ένα από αυτά. Αυτό που θα επιλέξει, λένε ότι προμηνύει το μέλλον του. Για παράδειγμα, αν το παιδί πιάσει ένα βιβλίο, προορίζεται να γίνει έξυπνο. Αν πιάσει τα χρήματα, θα γίνει πλούσιο, αν πιάσει φαγητό, δεν θα πεινάσει ποτέ. Εάν το παιδί πιάσει την κλωστή, θα έχει μακροζωία. Εάν επιλεγεί ο χάρακας, το ψαλίδι ή η βελόνα, λέγεται ότι το παιδί θα είναι επιδέξιο. Αν, πάλι, επιλέξει το μαχαίρι, θα γίνει καλός σεφ. Ασφαλώς, τα αντικείμενα που τοποθετούνται επάνω στο τραπέζι δεν είναι πάντα τα ίδια, αλλά με την πάροδο του χρόνου αλλάζουν, ως αντανάκλαση της εκάστοτε αντίληψης της κοινωνίας για τα επιτυχημένα επαγγέλματα. Για παράδειγμα, κάποια σύγχρονα αντικείμενα μπορεί να είναι ένα αεροπλάνο, ένα κινητό, ένα μικρόφωνο, ένα στηθοσκόπιο ή ένα ποντίκι υπολογιστή. Δεν είναι λίγες, βέβαια, οι οικογένειες που προτιμούν να έχουν στο τραπέζι ένα παραδοσιακό σετ doljabi, ακολουθώντας τις συνήθειες των προγόνων τους. 

Η γιορτή συνεχίζεται με γλέντι, τραγούδι και παιχνίδι με το μωρό. Πολλές φορές, οι καλεσμένοι φέρνουν διάφορα δώρα για το παιδί, όπως χρήματα, ρούχα ή χρυσά δαχτυλίδια. Στο σπίτι, τα μέλη της οικογένειας προσφέρουν ευχαριστίες στην Σαμσίν, την τριαδική θεότητα του τοκετού και της μοίρας, που προστατεύει κάθε παιδί από τη γέννησή του μέχρι το έβδομο έτος της ηλικίας του (*κατόπιν, το παιδί προστατεύει η θεότητα των Επτά Αστέρων, η Μεγάλη Άρκτος. Ο όρος Σαμσίν σημαίνει «Τρεις Θεές» στα Κορεάτικα, ή τρία πνεύματα, τα οποία εμφανίζονται ως τρεις γιαγιάδες).

Πριν από το κύριο μέρος της γιορτής, το μωρό ντύνεται με πολύχρωμα, περίτεχνα ρούχα που ονομάζονται dol-bok και διαφέρουν ανάλογα με το φύλο του παιδιού. Το αγόρι παραδοσιακά φοράει ριγέ σακάκι με μωβ ή γκρι παντελόνι, ενώ το κορίτσι θα μπορούσε να φοράει μια μακριά κόκκινη φούστα. Συνήθως φορούν ένα hanbok και ένα παραδοσιακό καπέλο: jobawi ή gulle τα κοριτσάκια και bokgeon ή hogeon τα αγοράκια. Επίσης, αγόρια και κορίτσια είθισται να φορούν μια μακριά ζώνη που τυλίγεται γύρω από το σώμα δύο φορές και συμβολίζει την μακροζωία, ενώ έχουν επάνω τους ένα πουγκί από λεπτό μετάξι για να φέρει τύχη. Για την γιορτή, οι γονείς ετοιμάζουν ένα ειδικό τραπέζι (Dol), όπου στοιβάζονται πολλά τρόφιμα για να συμβολίσουν μια ζωή ευημερίας. Το τραπέζι περιλαμβάνει κέικ ρυζιού με πολλά στρώματα στα χρώματα του ουράνιου τόξου, φρούτα, καθώς και σούπα με φύκια. Παραδοσιακά, μάλιστα, η συγκεκριμένη σούπα (Miyeok guk) σερβίρεται πάντοτε στα γενέθλια. Στην Κορέα, όταν μια γυναίκα γεννήσει, πρέπει να τρώει για μεγάλο χρονικό διάστημα σούπα με φύκια, λόγω των πολλών πλεονεκτημάτων της για την υγεία. Επομένως, στα γενέθλιά του ο εορτάζων πρέπει να φάει την ίδια σούπα, ως υπενθύμιση όσων πέρασε η μητέρα του για να τον φέρει στον κόσμο και, με αυτόν τον όμορφο τρόπο, να συνδεθεί ξανά με εκείνη.

Πριν από τα πρώτα γενέθλια του παιδιού, όμως, υπάρχουν και άλλα σημαντικά ηλικιακά ορόσημα στην Κορέα, όπως το Seire (세이레). Η ευημερία του μωρού γιορτάζεται 21 ημέρες μετά τη γέννηση με ένα γεύμα με λευκό ρύζι, σούπα με φύκια και κέικ λευκού ρυζιού, που συμβολίζει την ιερότητα. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, το μωρό και η μητέρα εξακολουθούν να αναρρώνουν από τη γέννα, επομένως, παραδοσιακά, συνεχίζουν να είναι απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο, όπως ακριβώς συμβαίνει και στην Ελλάδα όπου τηρείται η 40ήμερη απομόνωση του νεογέννητου και της μητέρας. Στην Κορέα, μόλις το μωρό συμπληρώσει 21 ημέρες, τα στενά μέλη της οικογένειας συναντιούνται και προσεύχονται για την υγιή ανάρρωση της μητέρας.

Ακόμα μια σημαντική γιορτή γενεθλίων είναι το Baek-il (백일), δηλαδή ο εορτασμός των 100 ημερών, κατά τον οποίο η οικογένεια τιμά την Σαμσίν, προσφέροντάς της ρύζι και σούπα, ευχαριστώντας την για τη φροντίδα του βρέφους και της μητέρας. Μαζί με τις ευχαριστίες, απευθύνουν και προσευχές για πλούτο, μακροζωία και τύχη. Μετά την προσευχή, η οικογένεια, οι συγγενείς και οι φίλοι γιορτάζουν με κέικ ρυζιού, κρασί και άλλες λιχουδιές όπως κέικ με κόκκινα και μαύρα φασόλια με ζάχαρη ή μέλι. Επίσης, τοποθετούν κέικ ρυζιού με κόκκινα φασόλια μέσα στο σπίτι, προσανατολισμένα στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, για να φέρουν στο παιδί προστασία, καλή τύχη και ευτυχία. Λέγεται πως εάν μοιράσουν τα κέικ ρυζιού σε 100 άτομα, το παιδί θα ζήσει μια μακρά ζωή, επομένως η οικογένεια στέλνει γλυκά σε όσο το δυνατόν περισσότερους γείτονες . Όσοι λαμβάνουν τα κέικ ρυζιού επιστρέφουν τα πιάτα γεμάτα με μακριές κλωστές (σύμβολα μακροζωίας), ρύζι και χρήματα (που συμβολίζουν τον μελλοντικό πλούτο).

Το Doljabi και οι εορτές ηλικιακών ορόσημων, είναι όμορφα έθιμα με ρίζες στην εποχή Τζοσεόν. Δυστυχώς, σήμερα πολλοί γονείς επιλέγουν να μην τα εφαρμόσουν, ακολουθώντας έναν πιο «δυτικό» τρόπο ζωής, όπως συμβαίνει πλέον στις ανεπτυγμένες χώρες. Θέλω να ελπίζω πως μέσα στον «μύλο» της παγκοσμιοποίησης, δεν θα χαθεί μια τόσο ξεχωριστή Κορεάτικη παράδοση.

Πηγές:

https://www.doljabi.com/what-is-doljabi/

https://en.wikipedia.org/wiki/Samsin_Halmoni

https://en.wikipedia.org/wiki/Doljanchi

Φωτογραφίες:

1. Στιγμιότυπο από την σειρά Crash Landing on You.

2. Jamsong, CC BY-SA 3.0 <http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/>, via Wikimedia Commons

3. https://image.freepik.com/free-photo/korean-traditional-holiday-doljanchi-first-birthday-decoration-asandi-observance-customs-their-ancestors-work-decorator-organizer-event_420054-193.jpg

[Η Πρεσβεία της Κορέας δεν είναι υπεύθυνη για την εγκυρότητα του περιεχομένου και οι απόψεις και συστάσεις που διατυπώνονται αντιπροσωπεύουν τα εμπλεκόμενα άτομα (συντάκτης του κάθε άρθρου) και δεν αποτελούν άποψη ή σύσταση της Πρεσβείας της Κορέας]