Σαψάλι, ο σκύλος που διώχνει τα κακά πνεύματα

Στην Κορέα υπάρχουν αρκετές γηγενείς ράτσες σκύλων, κάθε μία με την δική της ενδιαφέρουσα ιστορία. Περισσότερο γνωστοί είναι οι Τζίντο, έξυπνοι, δυνατοί και γενναίοι σκύλοι, ευγενικοί και ιδιαίτερα πιστοί στον άνθρωπο. Με καταγωγή από το νησί Τζίντο, αποτελούν προστατευόμενο είδος και Φυσικό Θησαυρό της Κορέας. Μια άλλη ράτσα είναι οι Nureongi που είναι περισσότερο δημοφιλείς στις οικογένειες καθώς είναι εξαιρετικοί σύντροφοι για τα παιδιά. Η ονομασία τους προέρχεται από την κορεάτικη λέξη για το κίτρινο, λόγω του χρώματος που έχει το τρίχωμά τους. Επίσης, υπάρχει το κορεάτικο μαστίφ (Mee Kyun Dosa), μια εξαιρετικά σπάνια ράτσα, η προέλευση της οποίας εντοπίζεται στις αρχές του 20^ου αιώνα. Αυτοί οι υπάκουοι και φιλικοί σκύλοι, αρχικά εκτρέφονταν ως φύλακες, λόγω του μεγάλου μεγέθους τους.

Μια ακόμη πιο σπάνια ράτσα, είναι οι σκύλοι Τζέτζου, που σχεδόν εξαφανίστηκαν την δεκαετία του 1980 και χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια για την αναβίωσή τους. Η προέλευσή τους έχει μια ιστορία τουλάχιστον 3000 ετών και αρχικά τους συναντάμε ως στρατιωτικούς σκύλους. Ο αριθμός τους μειώθηκε σημαντικά κατά την διάρκεια του αποικισμού της Κορέας από τους Ιάπωνες, οι οποίοι διέταξαν τη σφαγή των ιθαγενών σκύλων της Κορέας. Στην συνέχεια, ο αριθμός τους συνέχισε να μειώνεται, μέχρι που το 1986 σε ολόκληρο το νησί Τζέτζου υπήρχαν μόνο τρεις τέτοιοι σκύλοι. Όμως, μια επιθετική εκστρατεία αναπαραγωγής είχε ως αποτέλεσμα την σημαντική αύξηση του αριθμού τους. Το 2010 ανακηρύχθηκαν Εθνική Κληρονομιά της Κορέας.

Η πιο ενδιαφέρουσα ράτσα, όμως, που συναντάται συχνά στην λαογραφία της Κορέας είναι το Σαψάλι. Με την αξιολάτρευτη εμφάνισή του και το μακρύ τρίχωμα που πέφτει πάνω από τα μάτια του, αυτός ο σκύλος αποτελεί μια από τις δημοφιλέστερες επιλογές για ζώο συντροφιάς. Είναι αρκετά μεγαλόσωμος, με το αρσενικό να φτάνει σε ύψος τα 51 εκ, ενώ το θηλυκό τα 49 εκ. Η ουρά του είναι ανασηκωμένη και έχει μεγάλο κεφάλι σαν λιοντάρι. Η προέλευση της ράτσας εντοπίζεται εκατοντάδες χρόνια πριν και γνωρίζουμε πως ήταν παρούσα στην Κορέα ήδη από την περίοδο των Τριών Βασιλείων (220 μ.Χ. -280 μ.Χ). Κατά την δυναστεία των Σίλα, η δημοτικότητα της ράτσας εξαπλώθηκε κυρίως στην ανώτερη τάξη, ενώ κατά τη διάρκεια των δυναστειών Γκόριο και Τζοσεόν, ήταν μια δημοφιλής επιλογή και για την μεσαία τάξη.

Σε κάθε εποχή, οι άνθρωποι έδιναν διάφορους ρόλους στους σκύλους, όπως να φυλάνε το σπίτι, να κυνηγούν, να καθοδηγούν τους τυφλούς κλπ. Παλαιότερα, όμως, είχαν καθήκον να προσέχουν όχι μόνο τις φυσικές αλλά και τις πνευματικές οντότητες, γι’ αυτό η εικόνα τους χρησιμοποιήθηκε και ως φυλακτό, για την αποτροπή του κακού και για να φέρει τύχη και ευτυχία. Σύμφωνα με το Samgukyusa, τα Χρονικά των Τριών Βασιλείων, πριν από την πτώση της δυναστείας Baekje, τα σκυλιά στο φρούριο Sabiseong έκλαιγαν απελπισμένα. Γι’ αυτό, πολλά χρόνια μετά, εάν ο σκύλος του σπιτιού έκλαιγε λυπημένα, θεωρούνταν κακός οιωνός και ο σκύλος έπρεπε να πουληθεί αμέσως. Επιπλέον, εάν ο σκύλος έσκαβε το έδαφος χωρίς προφανή λόγο, πίστευαν ότι έσκαβε τον τάφο του, επομένως ο σκύλος απομακρύνονταν από το σπίτι και κατόπιν τελούνταν μια ιεροπραξία προς τους θεούς και προσεύχονταν για την ασφάλεια της οικογένειας. Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, ο σκύλος είναι σε θέση να διώξει την κακοτυχία, τα κακά πνεύματα και τα φαντάσματα αλλά και να προστατεύσει τους ανθρώπους από αυτά. Περισσότερο από τις άλλες ράτσες, το Σαψάλι είναι εκείνο που μπορεί να τρομάξει τα κακά πνεύματα και τα φαντάσματα χάρη στις υπερφυσικές του δυνάμεις, κάτι που έκανε την συγκεκριμένη ράτσα ιδιαίτερα δημοφιλή ανάμεσα στις βασιλικές κορεατικές οικογένειες, σαν ένα όργανο καλής τύχης. Το όνομα σημαίνει «εκείνος που διώχνει το κακό και την κακοτυχία», γι’ αυτό έχει το ψευδώνυμο «σκύλος φάντασμα» και, σύμφωνα με την παράδοση, τα φαντάσματα πραγματικά τρέμουν από τον φόβο τους όταν βρίσκονται κοντά σε έναν τέτοιο σκύλο. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που στην πρόσφατη δημοφιλή σειρά Αλχημεία των Ψυχών, το Σαψάλι είναι ο σκύλος που χρησιμοποιεί ο Δάσκαλος Λι για να βρει τους ψυχομορφείς που ρουφούν την ζωτική ενέργεια των ανθρώπων, σκοτώνοντάς τους.

Γνωστό και ως «σκύλος λιοντάρι» χάρη στα μεγάλα και επιβλητικά πόδια του και τη δασύτριχη χαίτη του, το Σαψάλι θεωρούνταν φύλακας άγγελος για τον κορεατικό λαό και γι' αυτό έχαιρε μεγάλης εκτίμησης. Η μορφή του μοιάζει αρκετά με τους μυθολογικούς φύλακες του νόμου και της τάξης, Haetae, οι οποίοι αποτρέπουν τις φυσικές καταστροφές και πολλά αγάλματα και γλυπτά τους συναντάμε σε διάφορες τοποθεσίες. Αναφορές στο Σαψάλι βρίσκουμε συχνά σε στίχους ποιημάτων και λαϊκές ιστορίες και συχνά αποτελούσε θέμα για πίνακες ζωγραφικής.

Όπως έγινε και με τους σκύλους Τζέτζου, ο αριθμός των Σαψάλι μειώθηκε αρκετά κατά την Ιαπωνική εισβολή και την περίοδο της αποικιοκρατίας, όταν οι Ιάπωνες διέταξαν την σφαγή των γηγενών σκύλων. Λέγεται πως με το δέρμα και το τρίχωμά τους έφτιαχναν παλτό και μπότες για τους στρατιώτες τους που πολεμούσαν στο κρύο της Μαντζουρίας. Όταν η Κορέα βγήκε τελικά από την αναταραχή των πολέμων και των δεκαετιών φτώχειας, οι σκύλοι Σαψάλι είχαν σχεδόν εξαφανιστεί. Την δεκαετία του 1960 ξεκίνησαν στην Κορέα προσπάθειες αναβίωσης της ράτσας από μια ομάδα καθηγητών του Εθνικού Πανεπιστημίου Kyungpook, στο Daegu. Ο καθηγητής Sung-Jin Ha του Τμήματος Κτηνιατρικής, έψαξε για σκύλους της συγκεκριμένης ράτσας που είχαν επιζήσει από την ιαπωνική σφαγή. Μόλις τριάντα Σαψάλι βρέθηκαν στο δάσος της επαρχίας Kyungpook και μεταφέρθηκαν στο ράντσο του στην Gyeongsa όπου ανατράφηκαν. Όμως, τα αποτελέσματα δεν ήταν αισιόδοξα μέχρι την δεκαετία του 1980. Ο γιος του, Ji-Hong Ha, καθηγητής γενετικής, ήταν εκείνος που βοήθησε σημαντικά την αναβίωση της ράτσας, χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό παραδοσιακής αναπαραγωγής με τις προόδους της σύγχρονης τεχνολογίας DNA. Τελικά, το 1992, το Σαψάλι χαρακτηρίστηκε Εθνικός Θησαυρός από την κυβέρνηση της Κορέας. Ένα Σαψάλι επιλέχθηκε ως μασκότ του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος IAAF στο Daegu το 2011. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 1.200 σκύλοι τοποθετήθηκαν σε οικογένειες, ενώ η ράτσα αναγνωρίστηκε τόσο από την Korean Canine Club, όσο και από την Korean Kennel Club. Σήμερα υπολογίζεται ότι στην Κορέα ζουν περίπου 3000 Σαψάλι.

Εκτός από την αξιαγάπητη εμφάνιση του, το Σαψάλι έχει πολύ γλυκό χαρακτήρα και φημίζεται για το πόσο πιστό είναι προς τον ιδιοκτήτη του. Σύμφωνα με τον ερευνητή Lee Dong-Hoon, η προσωπικότητά και το μέγεθός τους κάνουν τους συγκεκριμένους σκύλους ιδιαίτερα αγαπητούς στους ασθενείς των νοσοκομείων, ενώ βοηθούν επίσης τα παιδιά που έχουν πέσει θύματα εκφοβισμού να αναρρώσουν και να καταφέρουν να ανοιχτούν. Η πίστη του συγκεκριμένου σκύλου προς τον άνθρωπο, αποτυπώνεται στην παρακάτω κορεάτικη λαϊκή ιστορία. Κάποτε ένας αριστοκράτης περπατούσε έχοντας δίπλα του το πιστό του Σαψάλι. Επειδή είχε πιει πάρα πολύ, λιποθύμησε δίπλα στην όχθη του ποταμού. Πέφτοντας, η πίπα του αναποδογύρισε, βάζοντας φωτιά στα ξερά χόρτα, εκεί όπου ήταν ξαπλωμένος. Αμέσως, ο σκύλος πήδηξε στο ποτάμι για να βρέξει τη γούνα του και στη συνέχεια κύλησε στα χόρτα και ξάπλωσε πάνω στο αφεντικό του, σώζοντάς του τη ζωή. Ο άντρας έζησε, αλλά, δυστυχώς, ο σκύλος πέθανε. Από τη θλίψη του και ως ένδειξη εκτίμησης για τον τετράποδο σύντροφό του, ο ευγενής έστησε ένα πέτρινο μνημείο για τον σκύλο του, το οποίο υπάρχει μέχρι και σήμερα στο Gumi, στην επαρχία Gyeongsangbuk.

Πηγές και φωτογραφίες

https://www.nfm.go.kr/english/subIndex/1022.do

http://english.cha.go.kr/chaen

https://en.wikipedia.org/wiki/Sapsali

https://nationalpurebreddogday.com/koreas-living-history/

[Η Πρεσβεία της Κορέας δεν είναι υπεύθυνη για την εγκυρότητα του περιεχομένου και οι απόψεις και συστάσεις που διατυπώνονται αντιπροσωπεύουν τα εμπλεκόμενα άτομα (συντάκτης του κάθε άρθρου) και δεν αποτελούν άποψη ή σύσταση της Πρεσβείας της Κορέας]