Τα λίθινα φυλαχτά και οι πέτρες που πραγματοποιούν ευχές

Ο κόσμος είναι γεμάτος ανεκπλήρωτες ευχές, ενώ νέα όνειρα και ελπίδες γεννιούνται καθημερινά, με τους ανθρώπους να περνούν μεγάλο μέρος της ζωής τους μέσα στην προσμονή για κάτι που επιθυμούν. Οι περισσότεροι έχουμε απλές επιθυμίες, για υγεία, όμορφες στιγμές με τα αγαπημένα μας πρόσωπα ή καλή τύχη. Άλλοι, ίσως, έχουν κάπως πιο εξειδικευμένες ευχές, για χρήματα, άνετη ζωή ή χλιδή. Κάποιοι εναποθέτουμε τις ελπίδες μας στα πεφταστέρια, άλλοι στα κεράκια μιας τούρτας γενεθλίων, κάποιοι κουβαλούν στην τσέπη τους μια ευχόπετρα, όμως όλοι ευχόμαστε για κάτι που θέλουμε να πραγματοποιηθεί. Στην Κορέα βρίσκουμε ένα πολύ όμορφο έθιμο σχετικό με τις ευχές, με ρίζες που φτάνουν πολύ πίσω στον χρόνο και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Στα βουνά της Κορέας συναντάμε συχνά κάποιες πραγματικά μοναδικές, αν και καθόλου πολύπλοκες, κατασκευές. Πρόκειται για απλούς σωρούς από πέτρες που ισορροπούν η μία επάνω στην άλλη, με διαφορετικά σχήματα και μεγέθη, οι οποίοι βρίσκονται, συνήθως, κατά μήκος των μονοπατιών, ιδιαίτερα όσο πλησιάζουμε κάποιον βουδιστικό ναό. Ονομάζονται ντόλταπ (πέτρινοι πύργοι) και λέγεται πως έχουν την ιδιότητα να πραγματοποιούν ευχές.

Το ντόλταπ και η σημερινή πρακτική του

Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς πότε ξεκίνησε η πρακτική του ντόλταπ ή από πού προήλθε. Μια θεωρία λέει πως το έθιμο προέρχεται από τον Βουδισμό. Ο πύργος συμβολίζει την παγόδα, ένα κατεξοχήν βουδιστικό μνημείο, την οποία θέλει να αναπαραστήσει ο κατασκευαστής του ντόλταπ, προσπαθώντας να επικαλεστεί την καλή θέληση των βούδων, ώστε να προσελκύσει την καλοτυχία και τελικά να πραγματοποιηθεί η ευχή του.

Ντόλταπ στο χωριό Sumun

Ουσιαστικά, υπάρχουν δύο είδη ντόλταπ. Μια μορφή τους βλέπουμε στις κωνικές στήλες που βρίσκονται αναγερμένες σε εισόδους χωριών ως αντικείμενα λατρείας, για να κρατούν μακριά την κακή τύχη και να προσκαλούν την καλή. Σε παλαιότερες εποχές ήταν σύνηθες να υπάρχουν πύργοι από πέτρες στην είσοδο ενός χωριού, ιδιαίτερα κοντά σε υδάτινα μονοπάτια που πίστευαν ότι σχετίζονται με τη γεωμαντική ενέργεια του χωριού και μέσα από τα οποία λέγονταν ότι διαφεύγει. Τα ντόλταπ των χωριών έχουν συνήθως μορφή κώνου, αλλά μπορεί να έχουν και σχήμα κυλίνδρου ή ημισφαιρικό. Είναι πιθανό, επίσης, να περιέχουν διάφορα αντικείμενα που αντικατοπτρίζουν τις προσευχές των χωρικών: τσουγκράνα για να μαζεύει την τύχη, κόκκους από πέντε είδη σιτηρών για καλή συγκομιδή, φυλαχτά που προστατεύουν από την κακοτυχία, καρβουνιασμένο ξύλο ή αλάτι για να προστατεύει από τις πλημμύρες. Τις περισσότερες φορές, υπάρχει και μια λίστα με τα ονόματα εκείνων που συμμετείχαν στην κατασκευή καθώς και καταγραφή της ημερομηνίας ανέγερσης. Το ακριβές περιεχόμενο, όμως, το γνωρίζουν μόνο οι κάτοικοι του εκάστοτε χωριού. Κάποια ντόλταπ αναφέρονται ως «γιαγιά» ή «παππούς» και το χωριό τελεί διάφορα τελετουργικά δρώμενα κατά την Σεληνιακή Πρωτοχρονιά, την Μεγάλη Πανσέληνο ή τον δέκατο σεληνιακό μήνα. Κατά το τελετουργικό, ένα ιερό στριφογυριστό σχοινί, που συνήθως έχει επάνω του πιπεριές, τυλίγεται γύρω από τις πέτρες και ένα κομμάτι χαρτί τοποθετείται στην κορυφή, προσωποποιώντας τη στοίβα ως το πνεύμα που θα φυλάει το χωριό για την νέα χρονιά. Κάποιες φορές, ένα περιτυλιγμένο ύφασμα προσφέρεται στους θεούς μαζί με τις υπόλοιπες προσφορές, και στο τέλος της τελετής, δένεται γύρω από τις πέτρινες στοίβες.

Ύφασμα προσφοράς στην κορυφή ενός ντόλταπ

Υπάρχουν, όμως και τα μικρότερα ντόλταπ, κάθε πέτρα των οποίων αποτελεί μια προσωπική προσευχή και αντιπροσωπεύει μια διαφορετική επιθυμία για αγάπη ή υγεία. Υπάρχει η πεποίθηση ότι αυτοί οι αυτοσχέδιοι πέτρινοι πύργοι λειτουργούν ως φυλακτά για να διώξουν την κακή τύχη, ενώ, σε πολλές περιπτώσεις, αποτελούν, επίσης, ένα είδος αυτοσχέδιου βωμού προσευχής. Σύμφωνα με το έθιμο, το χτίσιμο ενός ντόλταπ μπορεί να πραγματοποιήσει την ευχή του κατασκευαστή του, επομένως, οι δημιουργοί τους δίνουν μεγάλη προσοχή όταν εξισορροπούν τις πέτρες, ώστε να μην καταρρεύσει η στοίβα. Κάποιοι πέτρινοι πύργοι, ειδικά στο Νησί Τζέτζου, είναι τόσο περίπλοκοι ώστε φαίνονται σαν να χρειάστηκαν αρκετό καιρό για να γίνουν, κάτι που δείχνει την αφοσίωση των δημιουργών τους στο να πραγματοποιήσουν την επιθυμία τους. Ασφαλώς, χρειάζεται να είναι κάποιος απόλυτα συγκεντρωμένος στο έργο του όταν χτίζει ένα ντόλταπ, για να ισορροπήσει τέλεια τις πέτρες, ώστε να μην γκρεμιστούν, διότι εάν η πέτρινη στοίβα πέσει, θεωρείται σημάδι κακοτυχίας. Επίσης, χρειάζεται προσοχή για να μην πειραχτεί ή καταστραφεί το ντόλταπ ενός άλλου ατόμου, καθώς αυτό θεωρείται εξαιρετικά μεγάλη ασέβεια, ακόμα και αν γίνει τυχαία, από καθαρή απροσεξία.

Ερμηνεία της κατασκευής των ντόλταπ

Ορισμένοι μελετητές θεωρούν ότι η συσσώρευση λίθων γίνονταν για καθαρά πρακτικούς λόγους άμυνας και τήρησης της ασφάλειας. Σε καιρό ειρήνης, οι κάτοικοι κάθε χωριού μάζευαν πέτρες και τις συγκέντρωναν στην είσοδο του χωριού, σαν ένα είδος πολεμικής ετοιμότητας, ούτως ώστε να τις χρησιμοποιήσουν στην περίπτωση που εισβάλλει κάποιος εχθρός ή ένα άγριο ζώο. Αυτή η εξήγηση, όμως, δεν είναι αρκετή, εφόσον πέρα από τις εισόδους των χωριών, τα ντόλταπ βρίσκονται διάσπαρτα στις ορεινές περιοχές, αλλά και σε παραθαλάσσια μέρη όπου υπάρχουν πέτρες. Όπως δείχνουν τα στοιχεία, τόσο η στοίβαξη λίθων κατά τις παλαιότερες εποχές, όσο και η σημερινή δημιουργία ντόλταπ, διαφέρουν σαφέστατα και έχουν άλλη σημασία από εκείνη της ετοιμότητας για μάχη.

Οι Κορεάτες παραδοσιακά λάτρευαν τους θεούς του βουνού, ακόμα και πριν εμφανιστεί η οργανωμένη θρησκεία. Είναι πιθανό, λοιπόν, να άρχισαν να χτίζουν πέτρινους πύργους στα βουνά, κάνοντας παράλληλα ευχές στους θεούς. Σήμερα, βέβαια, η δημιουργία ενός ντόλταπ δεν σχετίζεται άμεσα με κάποια λατρεία. Στη σύγχρονη εποχή, αυτή η παράδοση συνεχίζεται ως μια ευχή για καλή τύχη, υγεία και ευτυχία. Παρόλο που μέσα στο βουδιστικό πλαίσιο, οι πέτρες λέγεται ότι αντιπροσωπεύουν τις προσευχές ή τις επιθυμίες των πιστών, ως λαϊκό τελετουργικό, αυτή η πρακτική ενδέχεται, μάλιστα, να προηγείται του Βουδισμού. Σε κάθε περίπτωση, η πρακτική φαίνεται να ξεκίνησε από την πεποίθηση ότι οι πέτρινες στοίβες έχουν τη δυνατότητα να απομακρύνουν τα κακά πνεύματα, επειδή μέσα στους φυσικούς λίθους κρύβονται τα πνεύματα της φύσης, του δάσους ή του βουνού.

Τα ντόλταπ στις εισόδους των χωριών φαίνεται πως χρησιμεύουν ως φυλαχτά ενάντια σε ασθένειες ή αρνητικές δυνάμεις, ενώ σύμφωνα με τις γεωμαντικές πεποιθήσεις, αποτελούν δομές που συμπληρώνουν και ολοκληρώνουν συγκεκριμένα γεωγραφικά χαρακτηριστικά που, σε διαφορετική περίπτωση, θεωρούνται δυσάρεστα. Η λατρεία των ντόλταπ βασίζεται στην πιο βασική θρησκευτική αρχή που στηρίζεται στη μονιμότητα και το αμετάβλητο της πέτρας. Η δημιουργία τους απαιτεί την συλλογική προσπάθεια της κοινότητας, κάτι που αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ενδυνάμωση του πνεύματός της και την ανάπτυξη ισχυρών δεσμών ανάμεσα στα μέλη της, μέσα από κοινούς στόχους και τελετουργικά για την λατρεία των θεών του χωριού. Αν και φαίνεται πως στην συγκεκριμένη ανάλυση θα πρέπει να διαχωρίσουμε τους μεγάλους λίθινους σχηματισμούς των χωριών από τους απλούς πέτρινους σωρούς που βρίσκουμε στα βουνά και στις εισόδους των ναών, στα ορεινά μονοπάτια ή κοντά σε ιερούς βωμούς, οι οποίοι σχηματίστηκαν από ταξιδιώτες για προσωπική προσευχή, στην πραγματικότητα, ακόμα και τα μικρότερα ντόλταπ σχετίζονται με την αλληλεπίδραση και την συλλογικότητα.

Ντόλταπ ευχών κοντά στον Ναό Baekdamsa

Ένα σημαντικό όσο και όμορφο στοιχείο είναι ότι, πολλές φορές, οι άνθρωποι βάζουν μόνο μια πέτρα πάνω σε ένα ήδη έτοιμο ντόλταπ, αντί να φτιάξουν δικό τους, ξεχωριστό πύργο. Με αυτό τον τρόπο, ο πέτρινος πύργος γίνεται μια στοίβα από πολλές επιθυμίες. Μέσα από αυτήν την πρακτική, γίνεται σαφές ότι οι επιθυμίες των ανθρώπων είναι όλες συνδεδεμένες, επομένως οι δικές μας ευχές μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσα από την σχέση και την αλληλεπίδρασή μας με τους άλλους ανθρώπους. Για παράδειγμα, σύμφωνα με μια πολύ διαδεδομένη άποψη, το καλό που κάνουμε σε κάποιον άλλο ή γενικότερα στον κόσμο, πάντα επιστρέφει σε εμάς. Οι καλές πράξεις και η καλή συμπεριφορά, θα ανταμειφθούν με καλή τύχη ή θα στείλει κάποια άλλη ανταμοιβή ο ουρανός, που θα περάσει στα παιδιά και τα εγγόνια μας.

Βιβλιογραφία

https://folkency.nfm.go.kr/en/topic/detail/1992

Encyclopedia of Korean Folk Beliefs, The National Folk Museum of Korea, 2013

Φωτογραφίες

Encyclopedia of Korean Folk Beliefs, σελ. 156, 263

http://english.seoul.go.kr/wp-content/uploads/2014/08/023.jpg

https://in.pinterest.com/pin/190488259208542922/

[Η Πρεσβεία της Κορέας δεν είναι υπεύθυνη για την εγκυρότητα του περιεχομένου και οι απόψεις και συστάσεις που διατυπώνονται αντιπροσωπεύουν τα εμπλεκόμενα άτομα (συντάκτης του κάθε άρθρου) και δεν αποτελούν άποψη ή σύσταση της Πρεσβείας της Κορέας]